JOKER

Filmi bu çılgın pandemi zamanlarında tekrar izleyince daha farklı etkiledi beni. İnsanların gerçekten çıldırdığını, her geçen gün kötüleştiğini, dünyaya geri dönülmez biçimde verdiğimiz zararları bir kez daha fark ettim. Dünya olmuş bir Gotham. Şu ana kadar nasıl bir Joker çıkmadı hâlâ, şaşkınım. Belki de çıkmıştır bilmiyoruzdur. Neyse, filme dönelim. Arthur’un tertemiz değil ortalığı kana bulayarak delirdiği konusunda hemfikirizdir. Hayatını palyaço olarak sergilediği gösterilerle kazanan Arthur, yaşlı ve mental+fiziksel olarak hasta olan annesiyle yaşıyor. Annesi, daha doğrusu üvey annesi uzun yıllardır şizofreni hastası ama Arthur bunu inkar ediyor. Hayatta onu sevdiğini düşündüğü tek kişiye inanmayı seçiyor. Çocukluğunda ise istismar, şiddet gibi acı olaylar yaşamış. Kimsesiz bir çocuğa, anne yerine koyduğu yabancı biri tarafından bunların yaşatılmasını hayal etmek bile ne kadar korkunç. İşte bu korkunçluğun bir çocuk üzerindeki travmasını izliyoruz aslında. Ve yaşama oldukça şansız başlayan bu çocuk, hayatı boyunca zorbalığa, şiddete ve sevgisizliğe sistematik olarak maruz kalmaya devam ediyor. Böyle bir insanın (elinde olmayan nedenlerden ötürü) bırakın başkalarını sevmeyi kendisini sevmesi bile oldukça zor. Sait Faik Abasıyanık’in iddia ettiği, bir insanı sevmekle başlayacak olan güzel olaylar silsilelisinin öznesinin, kişinin kendisi olduğu düşünenlerdenim. Bu nedenle Arthur’un birçok insana yaşattığı acıların kaynağının bu olduğuna inanıyorum. Mesela hayal dünyasında yarattığı, Sophie’yle olan ilişkisine bakalım. Yoğun zorbalığa uğradığı bir günün ardından Sophie’yle karşılaşması, başarısız ve beğenilmeyen bir stand-up şovu sırasında ve annesinin başında hastanedeyken Sophie’nin desteğini alması gibi detaylarla Arthur’un kendini sevme noksanlığını doldurmaya çalıştığını görebiliriz. Sophie orada sadece bir araç. Zaten gemileri yakmadan önce de bu gerçekle yüzleştiğini görüyoruz.

Annesinin dünyaya mutluluk ve neşe saçmak üzere geldiğine inandığı bu insanın, sinema tarihinin en ürpertici psikopat katillerinden biri olmasının başka nedenleri de var. Filmde birçok mesajın onlar üzerinden verildiği, Thomas Wayne’nin temsil ettiği zengin ve şımarık, “asil” beyaz ırkın baskın hakimiyeti var mesela. Kendi gibi olmayan herkesi hor gören, aşağılayan ve onlara canlarının istediği her şeyi yapma hakkı gören insanlar. Bu insanların iş, televizyon, reklam her türlü dünyaya hakim olduklarını görüyoruz. Arthur’un en haklı olduğu konulardan biri kesinlikle bu insanların zorba ve kaba davranışlarının yanlarına kâr kaldığı gerçeği. Küçük Batman’in yani Bruce Wayne’nin de bu ayrıcalıklı kesimin bir üyesi olduğunu da gösteriyor yönetmen Todd Philips. Joker’in Batman’e direkt değil de dolaylı yoldan zarar verdiği bir senaryo yazmış yani. Çok da güzel yapmış. Neyse, nöropsikiyatrik bir neden yüzünden gülüşünü kontrol edemeyen, olur olmadık yerlerde krizleri gelen Arthur da, bu insanların en çok uğraştığı kişilerden biri oluyor haliyle. Duygularını kontrol edemediği durumlarda tepkilerini gülerek vermesine neden oluyor bu hastalığı. Yine böyle bir durum yaşadığı sırada, metroda 3 kişinin sinir bozucu davranışlarına maruz kalıp hepsini öldürdüğü sahne ise kesinlikle en etkileyici sahnelerden biri. Bu cinayetlerin medyada yansıtılış şekilleri Arthur’da artık geri dönüşü olmayacak kırılmalara ve aydınlanmalara sebep oluyor. Üzerine annesinin hastaneye yatırılması, Arthur’a söylediği yalanları öğrenmesi, polis tarafından aranmaya başlanması ve en sonunda annesini öldürmesi ise zurnanın zırt dediği nokta. Artık gerçeklerin suratına tokat gibi çarptığı ve kendini iyice değersiz hissettiği yerde kaybedecek bir şeyi kalmıyor. Hiçbir şovunu kaçırmadığı komedyen Murray Franklin’in Arthur’u programına çağırması ise Franklin’in hayatının hatası oluyor. Yine Arthur’un en sarsıcı monologlarından birini izliyoruz burada. Phoenix ve De Niro’nun oyunculuk dersi verdikleri, nefes kesen bir sahne. Yaşadığı, seyrettiği, maruz kaldığı bütün bu dramatik olayların sonucunda Arthur’un, tam bir Joker olarak o şovdan çıktığını görüyoruz. Ortalığı birbirine karıştırmaya hazır, isyankar kesim için fitili yakan kişi oluyor Arthur. Gerçi oraları silik göstermeyi tercih etmişler. Ben de Joker gibi şaşırdım çünkü birden o kadar insanın palyaço maskeleriyle sokaklarda olduğunu görünce. O olayların çıkışını da ara ara izlemek isterdim. Tek derdi görülmek, duyulmak, ciddiye alınmak olan Arthur ise filmin sonunda istediğini alıyor. İyi, kibar, insanları güldürmeye çalışırken kimse tarafından iplenmeyen Arthur da o nefret ettiği kişilere benziyor artık. Şiddetle dikkat çeken, saygı duyulan biri oluyor.